آیا قطره آهن باعث خرابی دندانها می شود؟
آیا می توانم به خاطر جلوگیری از تغییر رنگ دندانها، دادن قطره آهن به کودکم را قطع نمایم؟
با دادن شیر مادر به کودک چه نیازی به استفاده از قطره آهن است؟
و ...
اینها نمونه ای از سوالات و نگرانی های رایج والدین در مورد قطره آهن و اثرآن بر روی دندانها می باشد که در این مبحث به منظور برطرف کردن این نگرانی ها، مطالبی در مورد آهن، اهمیت آن در سلامت کودک، تاثیر آن بر روی دندان ها و نحوه استفاده از آن بیان می گردد.
نقش آهن :
آهن یک ترکیب مهم در ساختار هموگلوبین گلبولهای قرمز خون است که کار اکسیژن رسانی به سلولهای بدن را بعهده دارند. در شش ماه اول بعد از تولد، میزان آهن موجود در شیر مادر برای تامین نیازهای تغذیه ای کودک کافی می باشد اما بعد از شش ماهگی بدلیل نیاز بیشتر بدن، لازم است کودک با نظر پزشک از مکمل های غذایی حاوی آهن استفاده نماید که رایج ترین آنها قطره آهن می باشد. عوامل مختلفی از جمله رشد سریع ، ضعف در جذب آهن و رژیم های غذایی که از نظر آهن فقیر هستند می توانند کمبود آهن را سبب شوندکه درنهایت برای این کودکان مکمل آهن توصیه می شود.
کمبود آهن چه عوارضی را برای کودک ایجاد می نماید؟
آکادمی کودکان آمریکا تخمین می زند که حدود6 تا 15 درصد از کودکان نوپا دچار کمبود آهن هستند.آهن نقش مهمی در رساندن اکسیژن به سلولهای بدن دارد و کمبود آن در رژیم غذایی کودک، منجر به عوارض زیر می شود:
درمان کم خونی فقر آهن:
برای درمان کم خونی فقر آهن از مکمل های حاوی آهن استفاده میشود که بصورت قطره، شربت، قرص و کپسول وجود دارند. مکمل های آهن برای سنین کودکان نوپا معمولا به شکل قطره است زیرا کودکان در این سن توانایی بلع قرص و کپسول را ندارند. مصرف قطره آهن باید از شش ماهگی کودک و همزمان با شروع تغذیه کمکی او شروع شده و تا پایان ۲ سالگی بصورت روزانه ادامه یابد. بعد از ۲ سالگی، در صورتی که رشد کودک با توجه به نمودارهای قد و وزن، همچنان دچار افت باشد، زیر نظر پزشک، مصرف مکمل آهن ادامه می یابد.
برخی ازغذاها مثل گوشت، حبوبات(عدس، لوبیا، ماش و لپه)، مغزپسته و بادام، زرده تخم مرغ و سبزیجات هم دارای منابع آهن می باشند که می توانند در کنار مکمل های تجویز شده توسط پزشک، به تامین نیازهای بدن کودک کمک نمایند.
آیا قطره آهن باعث پوسیدگی دندانها می شود؟
متاسفانه این باور غلط در بین والدین وجود دارد که قطره آهن است که منجر به خراب شدن دندانها می شود و به همین دلیل گاهی مصرف این عنصر حیاتی را برای فرزند خود محدود می نمایند، در حالی که مطالعات نشان داده قطره آهن نه تنها باعث پوسیده شدن دندانها نمی شود، بلکه همراه با فلوراید، سبب پیشگیری از پوسیده شدن دندانها نیز می شود. مهمترین عارضه استفاده از قطره آهن بر روی دندان ها، تغییر رنگ دندانها به صورت لکه های سیاه تا قهوه ای می باشد که یکی از مهمترین دلایلی است که باعث نگرانی والدین و مراجعه آنها به مطب دندانپزشکی می شود.
قطره آهن حاوی یونی رنگی است که می‌تواند در بزاق حل شده و با رسوب و جذب سطحی روی دندان باعث ایجاد رنگ قهوه‌ای یا سیاه در دندان شود.
اما پوسیدگی دندان در کودکانی دیده می شود که در طول روزبه طور متناوب از میان وعده های پوسیدگی زا( کیک، شکلات، پفک، چیپس و...) و در طول شب به طور مکرر از شیراستفاده نموده ودندانهایشان نیز تمیز نمی شوند.
متاسفانه این باور غلط در بین برخی والدین وجود دارد که قطره آهن است که منجر به خراب شدن دندانها می شود در حالي كه اين تصور اشتباه است. استفاده از قطره آهن تنها منجر به تغییر رنگ دندان میشود و هيچ دليلي براي پوسيدگي زایی آن به اثبات نرسیده است.
قطره آهن ممکن است مقداری دندانها را سیاه نماید که اگر دندانها سالم باشند و فقط چند لکه سیاه بر روی آنها باشد، جای نگرانی چندانی نیست.
در هنگام مصرف قطره آهن چه نکاتی را باید رعایت نمود؟
برای جلوگیری از تغییر رنگ دندانها، بهتر است قطره آهن به وسیله قطره‌چکان یا قاشق چایخوری در خلفی‌ترین قسمت دهان ریخته شود تا بلافاصله بلعیده و کمتر با بزاق مخلوط شود. توصیه میشود پس از دادن قطره آهن کمی به کودک آب بدهید تا محیط دهان کاملا تمیز شود. بعد از دادن آب نیز می توانید با مسواک یا یک دستمال کاملا تمیز ومرطوب، دندان های او را به آرامی پاک نمایید.
در بچه‌های بزرگ‌تر می‌توان قطره آهن را با آب‌میوه‌هایی مانند (آب سیب، آب پرتقال، آب نارنج، آبلیمو و...)مخلوط کرد و با نی به کودک داد. با این روش، کودک طعم تلخ آهن را کمتر احساس می کند، تغییر رنگ دندانهایش کمتر می شود و همچنین ویتامین C موجود در آب میوه باعث افزایش جذب این ترکیب میشود.
مکمل آهن را هرگز با شیر مخلوط نکنید زیرا در جذب آهن تداخل ایجاد میکند. بنابرین برای جذب بهتر، قطره آهن را بین دو وعده شیردهی به کودک خود بدهید.
آیا مصرف این قطره در دوره نوزادی منجر به تغییر رنگ دندانهای دایمی نیز میگردد؟
خیر.تغییر رنگ ناشی از قطره آهن در دوره نوزادی و نوپایی بر سطح مینای دندانهای شیری رخ میدهد و تاثیری بر روی دندانهای دایمی که معمولا از حدود 6 سالگی رویش می یابند، نمی گذارد.